pişigiň burun şahasy Pişik burun şahasy pişiklere (esasanam ýaş pişikler) örän zyýanly ýokanç keseldir.Kesel wagtynda bejerilmese, pişigiň saglygyna uly zyýan ýetirer we hatda ölüme sebäp bolar.Bu kesel jemgyýetde azaşan pişiklerde giňden ýaýrandyr, bu kesel gaty ýokary, şonuň üçin ähli pişik eýelerine bu keseliň ylmy öňüni almak we gözegçilikde saklamak üçin uly ähmiýet bermeli.
Pişigiň burun şahasynyň sebäbi näme?
“Pişigiň burun şahasynyň” aňyrsynda ýüze çykýan patogen, gerpes wirusydyr.Wirus daşky faktorlara, gurak gurşa garşy, ejizligi ýitirmek üçin 12 sagatdan gowrak ejizdir we formaldegid we fenollar bilen hereketsiz bolup biler.Bu wirus sebäpli dörän “pişigiň burun şahasy” ýiti, ýokary aragatnaşykdaky ýokarky dem alyş ýollarynyň ýokanç keseli bolup, esasan ýaş pişiklere ýokaşýar, kesel 100%, ölüm 50%;Uly pişiklerde has ýokary kesel bar, ýöne ölüm derejesi pes.
Pişigiň burun şahasy nä derejede meşhur?
“Pişik burun şahasy” bütin dünýäde ýaýrady we ýurdumyzyň köp ýerlerinde, şol sanda Şanhaý sebitinde giňden ýaýrady.Ayoldan çykan pişikleriň hemmesine diýen ýaly “pişigiň burun şahasy” ýokaşýar.Catserli pişikler, erbet gurşawda saklansa, nädogry ideg edilse we azaşan pişikler bilen tötänleýin gatnaşyga girse, ýokaşma ähtimallygy ýokarydyr.Kesel esasan kontakt arkaly ýokaşýar, wirus ýokaşan pişikleriň burnundan, gözlerinden we agzyndan, sagdyn we näsag pişikleriň dem alyş ýollaryndan göni burun arkaly burun aragatnaşygyna ýa-da wirusy öz içine alýan damjalary demlemek arkaly ýokaşýar.Wirus henizem howada 1 metr içinde damjalar arkaly ýaýrap biler.
Bu wirus diňe pişiklere we haýwanlara ýokaşýar we tebigy taýdan dikeldilen pişikler ýokançlygyň möhüm çeşmesine öwrülip, uzak wagtlap göterip we detoksifikasiýa edip biler.Şol bir wagtyň özünde, ýokaşan pişikler 2 hepde töweregi dowam edip, sekresiýalar bilen detoksifikasiýa edip bilerler.Zyňylan wirus beýleki pişiklerde kesel döredip, kontakt we damjalar arkaly beýleki pişiklere çalt geçip biler.
“Pişigiň burun şahasynyň” alamatlary nämeler?
“Pişigiň burun şahasynyň” inkubasiýa döwri 2 ~ 6 gün.Keseliň başynda ýokarky dem alyş ýollarynyň ýokançlygynyň alamatlary esasan ýüze çykýar.Sickarawsyz pişik depressiýany, anoreksiýany, bedeniň gyzgynlygynyň ýokarlanmagyny, üsgülewügi, asgyrmagy, ýyrtylmagyny we gözlerde we burunlarda sekresiýalary görkezýär.Düwürtik ilki seroz bolup, keseliň ulalmagy bilen arassa bolýar.Käbir näsag pişikler agyz ýarasy, pnewmoniýa we waginit we käbir deri ýaralary ýaly görünýär.Dowamly ýagdaýlar üsgülewük, sinüzit, demne, ülser konýunktiwit we panoftalmit bilen ýüze çykyp biler.“Düwürtik burun rami” ýokaşan göwreli pişikleriň güjükleri gowşak, ysgynsyz we agyr demne sebäpli ölýär.
Pişigiň burun şahasynyň öňüni nädip almaly we bejermeli?
“Pişik burun raminiň” öňüni almak, esasan sanjym arkaly amala aşyrylýar.Iň köp ulanylýan sanjym, şol bir wagtyň özünde gyrgyn keselinden, burun rami we feline kalsivirus keselinden goraýan feline üç sanjymdyr.Immunizasiýa edilen pişiklere ilkinji gezek üç gezek, soň bolsa ýylda bir gezek sanjym edilmeli.Waksina şu wagta çenli gaty täsirli bolmady.
“Pişigiň burun şahasy” ýokanç kesel bolany üçin, köp pişigiňiz bar bolsa we şuňa meňzeş alamatlar bar bolsa, pişigi izolirlemeli we otagy şemallaşdyrmaly.Pişigiň iýmitine lizin goşup bolýar, hiç hili kesel pişigini iýmitlendirmeýär, belli bir öňüni alyş roluny oýnap biler.
Öýüňizde eýýäm pişik bar bolsa, azaşan pişigi öz islegiňiz boýunça öýüňize kabul etmeli däl.Otherwiseogsam, “pişigiň burun şahasy” wirusyny öýüňize getirip, sagdyn pişigiňize ýokaşmak aňsat.
Keseli bejermek üçin pişige interferon bilen sanjym edilip bilner, göz alamatlary wirusa garşy damjalary ulanyp biler, ýokarky dem alyş alamatlary aerozol bejergisini, antibakterial we çişmä garşy bejergini we simptomatiki bejergini alyp biler, esasanam elektrolit, glýukoza, witaminler goşup biler lizini doldurmalydyr, sebäbi bedende lizin ýetmezçiligi ýüze çykanda, gerpes wirusyna garşylyk azalýar.Mundan başga-da, syrkaw pişikler üçin esasanam ýaş pişikler saglygy çalt dikeltmek üçin ýyly bolmagy üçin üns bermelidirler.
Iş wagty: 17-2023-nji fewral